Tendensen en evoluties binnen openbare besturen
De weergegeven cijfers en personeelsbezettingen moeten in perspectief worden geplaatst:
− De socio-demografische context en de ligging van uw gemeente heeft een impact op de personeelsbezetting: is uw gemeente landelijk, agrarisch, groen residentieel, verstedelijkt of voorstedelijk? Ook de bevolkingsdichtheid of het industriële karakter van uw gemeente kan een grote impact hebben op de personeelsbezetting.
− De personeelsbezetting is ook afhankelijk van de beleidsopties van het bestuur van uw gemeente. Welke aandachtspunten en accenten vindt uw bestuur belangrijk en wenst ze te realiseren? Een gemeente die zich profileert als een sportieve gemeente met uitgebreide sportaccommodatie, zal een navenant hogere bezetting hebben.
− De kengetallen per subdomein zijn geen exhaustieve takenlijst. Het is immers onmogelijk om alle producten binnen een domein op te nemen. Bovendien is de personeelsbezetting ook afhankelijk van het aantal bijkomende projecten of activiteiten. De kengetallen per subdomein zijn enkel richtinggevende tendensen: indicatoren die 25 % hoger of lager liggen dan het gemiddelde beschouwt CC Consult als afwijkend.
Voorzichtigheid is dus geboden. De cijfers zijn enkel een basis voor verder diepgaande analyse. Wij raden u dan ook aan om opmerkelijke vaststellingen bij deze vergelijkingen voornamelijk als “knipperlichten” en “signaalfuncties” te beschouwen om tot een meer doorgedreven analyse over te gaan.
CC Consult stelt organisatie-overschrijdend wel enkele tendensen binnen het bestuurlijk landschap vast. Deze tendensen hebben zich de voorbije jaren doorgevoerd en zullen ook hun weerslag vinden in de personeelsbezetting. Hoewel er erg grote verschillen merkbaar zijn, merken we algemeen dat de besturen stilaan groeien naar een moderne organisatie.
− Samenwerking gemeente – OCMW is een “hot topic”. Zonder enige twijfel heeft de conceptnota van Minister Homans dit versneld. Toch waren er reeds heel wat besturen die reeds hiervoor een aantal belangrijke stappen hadden genomen. De verregaande vormen van samenwerking (eventueel de integratie van beide organisaties), zullen natuurlijk een belangrijke impact hebben op de gemeentelijke organisatie van morgen. Vooral bij de ondersteunende diensten (personeel, financiën,…) maar ook bij de klantgerichte diensten zal de verandering merkbaar zijn.
− Organisatiebeheersing heeft in vele besturen ingang gevonden: de meeste besturen hebben een basiskader voor interne controle vastgelegd. De oprichting van Audit Vlaanderen is hiervoor een duidelijke trigger geweest.
− Professionalisering van het personeelskader: we zien in het merendeel van de besturen dat er- ondanks de globale budgettaire moeilijkheden - professionalisering wordt ingebouwd. Veel besturen halen expertise in huis door medewerkers met een scholing die correspondeert op A of B niveau aan te trekken. In de totale niveauverdeling zijn die niveaus doorgaans meer vertegenwoordigd dan enkele jaren geleden. De administratie wordt ertoe aangezet meer beleidsondersteunend te werken en niet enkel de rol van uitvoerder op hun te nemen.
− Competentiegericht denken: ook het HR beleid van de gemeenten heeft reeds een belangrijke evolutie doorgemaakt. Van zuiver kennisgericht denken evolueren de organisaties naar competentiegericht werken. Selecties, evaluaties en vorming leiden ertoe dat de competenties van medewerkers meer afgestemd zijn op de organisatie. Sommige besturen gaan nu reeds een stap verder en proberen ook de link naar talentmanagement te leggen.
− Afstappen van éénmansdiensten: kleinere besturen kennen het fenomeen: één medewerker is dé specialist voor een bepaald thema binnen de gemeente. Denk maar aan een jeugdconsulent, een milieuambtenaar… Back-up- en continuïteitsproblemen staken bij velen wel eens de kop op. Onze ervaring is dat besturen bij hun structuuraanpassingen oplossingen op maat zoeken voor deze issues, zoals
o een vernauwde samenwerking tussen de milieu- en stedenbouwkundige dienst(en), vergelijk met het concept “omgeving”
o het creëren van een vrijetijdsdienst i.p.v. afzonderlijke diensten jeugd, sport en cultuur;
o doordachtere keuzes om bepaalde taken uit te besteden
− Organisatie van dienstverlening: heeft het gemeentehuis van de toekomst nog een onthaal? Wordt het onthaal een polyvalente snelbalie? Zullen we enkel nog op afspraak kunnen langsgaan? Zal er überhaupt nog in elke gemeente een gemeentehuis zijn? Veel besturen stellen zich deze vragen en denken na over de “front-office” van hun dienstverlening.
Ongetwijfeld zijn er nog andere tendensen die waarneembaar zijn, maar we menen dat de belangrijkste hiervoor wel opgesomd werden.